Πάσχα… εν μέσω καραντίνας!
Λίγο διαφορετικό, αλλά με τα μηνύματα και τα συναισθήματα που μεταδίδει ακόμα και αν είμαστε σπίτι τις Άγιες ημέρες, να παραμένουν τα ίδια. Και επειδή είμαστε Κύπριοι, μένουμε σπίτι για να παραμείνουμε υγιείς αλλά τιμούμε και τα έθιμά μας, διασκεδάζοντας με όσους είναι μαζί μας. Έστω και μέσω βίντεο κλήσης…
Το Πάσχα είναι εποχή που τα έθιμα έρχονται πιο κοντά στην καθημερινότητα μας και μεταλαμπαδεύονται με τον πιο δυνατό τρόπο από μεγάλους σε μικρούς. Αν και είμαστε σε εποχή καραντίνας, το Πάσχα είναι μέσα μας και μπορούμε και φέτος να τηρήσουμε κάποια από τα έθιμά μας.
Πολλοί είναι λάτρεις των εθίμων αλλά δεν γνωρίζουν όλοι την σημασία τους και τι συμβολίζει η τέλεση τους. Οι εξηγήσεις πόλλες, από σπίτι σε σπίτι από γιαγιά σε γιαγιά, από τοπική παράδοση σε τοπική παράδοση. Εμείς τις μαζέψαμε και σας τις παρουσιάζουμε και τις επιτρεπόμνες αλλά και τις… απαγορευμένες φέτος λόγω πανδημίας.
Το κόκκινο αυγό
Μην τα βάφεις μαύρα λόγω καραντίνας… βάψε τα, κόκκινα. Ένα από τα πιο γνωστά έθιμα, ίσως το πιο διαδεδομένο και αυτό που σε όλα στα σπίτια θα το συναντήσεις είναι το βάψιμο των κόκκινων αυγών. Μία από τις πιο αποδεκτές ερμηνείες είναι πως το κόκκινο συμβολίζει το αίμα και τη θυσία του Ιησού Χριστού. Ιχνηλατώντας όμως και άλλες τοπικές παραδόσεις βρίσκουμε και άλλες εξηγήσεις. Μία πιθανή ερμηνεία που δίνεται συχνά είναι ότι η Μαγδαληνή,δεν πίστευε την είδηση της Ανάστασης Του Ιησού και είπε στον φρουρό που της το ανακοίνωσε :
Αν είναι αλήθεια αυτά που λες και αναστήθηκε ο Ιησούς, τα αυγά να γίνουν κόκκινα …και τα αυγά έγιναν
Μια άλλη ερμηνεία αναφέρει ότι η Παναγία πήρε ένα καλάθι αυγά και τα πρόσφερε στους φρουρούς Του Υιού της, ικετεύοντάς τους να του φέρονται καλά! Όταν τα δάκρυά της έπεσαν πάνω στα αυγά, αυτά βάφτηκαν κόκκινα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές φορές βλέπουμε και χρωματιστά αυγά. Η συνήθεια αυτή αν και φαίνεται καινούργια μπορεί να μην ανήκει σε έθιμο του χριστιανισμού αλλά ανήκει στην παράδοση. Είναι γεγονός πως τα χρωματιστά αυγά τα συναντάμε στην αρχαιότητα, στη Ρώμη, στην Ελλάδα, στην Κίνα, στην Αίγυπτο, ως δώρα στις ανοιξιάτικες γιορτές μαζί με κουνέλια τα οποία είναι το σύμβολο της γονιμότητας.
Άρα όταν η γιαγιά σας, σας κάνει παρατήρηση γιατί βάφετε πολύχρωμα τα αυγά ενημερώστε την ότι η άνοιξη… ήρθε!
Το σούβλισμα του αρνιού
Το συγκεκριμένο έθιμο είναι το πλέον διαδομένο και το πιο… νόστιμο για κάποιους! Ως Κύπριοι είμαστε οι… “μάστερ” της σούβλας και της τσίκνας και δεν θα μπορούσε να λείψει από την καθημερινότητά μας.
Το αρνί για το Χριστιανικό Πάσχα που θυσιάζεται συμβολίζει τον Ιησού Χριστό, σύμφωνα με την αναφορά του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου σε Αυτόν ως τον Αμνό του Θεού, που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου.
Στο βάθος της παράδοσης μας, έχει επικρατήσει μιας και το αρνί ήταν για τους πλούσιους, και ένα πολύ ακριβό αγαθό για την καθημερινότητα του απλού κόσμου, το οποίο το έτρωγαν σε σπάνιες χαρούμενες περιπτώσεις.
Φέτος, το σούβλισμα του αρνιού θα είναι “οικογενειακή υπόθεση” και όποιος έχει αυλή μπορεί να το κάνει πράξη μόνο με όσους ζει μαζί τους περιορισμένοι στο σπίτι. Και δεν πειράζει κερνάμε του χρόνου τους γείτονες.
Στις παραδόσεις της Κύπρου συναντάμε τις φλαούνες και τα παιχνίδια την Δευτέρα του Πάσχα, τα οποία μπορούν να γίνουν φέτος με όσους είμαστε στο σπίτι.
Η Φλαούνα
Η φλαούνα προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη φλάω που σημαίνει συνθλίβω. Είναι παραδοσιακό κυπριακό πασχαλινό έδεσμα που καταναλώνεται μετά την Ανάσταση. Οι φλαούνες παρασκευάζονται στην Κύπρο τουλάχιστον από τον 19ο αιώνα. Μετά την παρασκευή τους μεταφέρονται στην εκκλησία για να δοθούν στους πιστούς και να καταναλωθούν μετά την Ανάσταση.
Οι φλαούνες είναι τρόφιμο που από παλαιά χρησιμοποιούταν για τη μετάβαση των πιστών από τη νηστεία στην κατανάλωση μη νηστίσιμων τροφών χωρίς να δημιουργούνται στομαχικές διαταραχές. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η κατανάλωση φλαούνας παρατηρείται και στην τουρκοκυπριακή κοινότητα κατά την περίοδο του Ραμαζανιού.
Φέτος, λόγω καραντίνας… προτείνεται άφοβα.
Παιχνίδια του Πάσχα
Μέρος της παράδοσης μας που γίνεται καθαρά για λόγους γιορτής και ευθυμίας μετά την Ανάσταση, για κυρίως συμμετοχή των παιδιών, είναι τα παιχνίδια του Πάσχα. Κάθε μέρος και ένα παιχνίδι, φέτος όμως αυτά θα περιοριστούν στην αυλή ή στο σαλόνι του σπιτιού μας.
Στα Μανδριά ξεκινούν το γλέντι με κυπριακούς χορούς και «σχοινί», στο Πισσούρι με «γερμανικό», στις Πλάτρες με «αβγουλοδρομίες», στον Αγρό με «διτζίμιν», στην Κακοπετριά με «σακουλοδρομίες» και «τσιατιστά», στη Σωτήρα με τα «σκατούλλικα».
Έθιμα που έμειναν στο πέρασμα του χρόνου και όλα μαζί περνούν από γενιά σε γενιά και κάνουν το παραδοσιακό Πάσχα στην Κύπρο ξεχωριστό. Κάποια από αυτά μπορούμε να τα απολαύσουμε οικογενειακά και φέτος με όσα άτομα είμαστε αυτοπεριορισμένοι στο σπίτι.
Απαγορεύμένη… Λαμπρατζιά
Αυτό το… φλογερό έθιμο “ταξιδεύει” μέσα από τους αιώνες και αναβιώνει κάθε Πάσχα στο νησί μας. Με βάση τη παράδοση, στη Λαμπρατζιά «καίμε» τον Ιούδα, στο προαύλιο της εκκλησίας, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου αμέσως μετά την λειτουργία. Το δημοφιλές αυτό έθιμο είναι πόλος έλξης των νέων και ειδικά στους ανήλικους οι οποίοι από μέρες πριν οργώνουν τις γειτονιές προκειμένου να μαζέψουν ξύλα και ξενυχτούν με βάρδιες για να μην τους τα κλέψουν. Εκεί είναι που καίνε και το βραχιολάκι του Μάρτη. Το συγκεκριμένο έθιμο έχει απαγορευτεί λόγω επικινδυνότητας, φέτος όμως ειδικά η απαγόρευση έχει επέλθει και με Προεδρικό διάταγμα, αφού οι μαζώξεις θα αποτελούν κίνδυνο για την δημόσια υγεία λόγω πανδημίας.
